SONET ve SDH
SONET ve SDH fiberoptik ağlar üzerinden data iletimi için oluşturulmuş standartlardır. SONET (Synchronous Optical NETwork), National Standarts Institutue (ANSI) tarafından oluşturulmuştur ve Amerika Birleşik Devletleri'nde kullanılan bir veri iletim standardıdır. SDH (Synchronous Digital Hierarchy) ise International Telecomunications Union (ITU) tarafından yayımlanan ve daha çok Avrupa ve Asya'da kullanılan bir veri iletim standardıdır. Türkiye'de üniversitelerin bağlantısını sağlayan Ulusal Akademik Ağ (ULAKNET) ve tüm ülkenin İntenet altyapısını sunan TTNET'in yüksek bant genişliğine ihtiyaç duyduğu omurga hatlarında bu teknolojiler kullanılmaktadır. Türkiye'de temel olarak tercih edilen standart ise Avrupa ülkelerin de tercihi olan SDH'tır. SONET/SDH standartlarından önce PDH (Plesiokron Digital Hierarcy) standartları kullanılmaktaydı. Bunların içindeyse T1/E1 en önemli standartlardı ve omurga hatlarda bu standartlar kullanılmaktaydı. Günümüzde T1/E1 standartlarıyla oluşturulan omurgaların yerini hızla SONET/SDH standartlarıyla oluşturulan omurgalar almaktadır. SONET ve SDH sundukları yeni ve gelişmiş teknolijnin yanında eski teknolojileri de destekler. ATM ve FDDI gibi daha eski veri iletim teknolojileri SONET ve SDH altyapısında sorunsuz çalışabilmektedir.
SONET ve SDH'ın fiziksel katmanında fiberoptik kablo ve Ring ya da Mesh topolojisi kullanılır. Veri, bu topolojiler üzerinden TDM (Time Division Multiplexing) çoğullama protokolünün kullanıldığı point-to-point sistemler üzerinden iletilir. SONET veri iletiminde Optical Carrier (OC-Optik Taşıma Seviyeleri) ile Synchronous Transport Signals (STS_Eşzamanlı İletim Sinyalleri) adında parametreler tanımlamıştır. Bu parametreler verinin belli basamaklardaki iletim hızını ifade etmektedir. Her iki terim de sayısal olarak aynı değerleri karşılamaktadır. SDH teknolojsinde ise SONET'in bu parametlerine karşılık Synchronous Transport Module (STM-Eş Zamanlı İletim Birimi) parametresi tanımlanmıştır.
SONET ve SDH Veri İletim Hiyerarşisi
| Hierarchy | Speed | SONET[US] | SDH[Europe] | OCx |
| --- | 51.84Mbps | STS-1 | STM-0 | OC1 |
| Level 0 | 155.52Mbps | STS-3 | STM-1 | OC3 |
| Level 1 | 622.08Mbps | STS-12 | STM-4 | OC12 |
| Level 2 | 2488.32Mbps | STS-48 | STM-16 | OC48 |
| Level 3 | 9953.28Mbps | STS-192 | STM-64 | OC192 |
| Level 4 | 39813.12Mbps | STS-768 | STM-256 | OC768 |
Yukarıda verilen tablodan görüleceği üzere SONET'te temel sinyal STS-1 ya da OC-1 olarak tanımlanmıştır ve 51.840 Mbps bant genişliği sağlamaktadır. SDH teknolojisinde ise temel sinyal STM-1'dir ve 155.52 Mbps'lık bant genişliği sağlamaktadır. Tablo inceleğinde SDH'IN STM-1'de sunduğu bant genişliğini SONET'in; ancak OC-3/STS-3 sinyaliyle yakalayabildiği görülür.
SONET ve SDH'ın Avantajları:
- 1. Yüksek İletim Oranları:
10Gbits/s mertebelerine ulaşmış standart bant genişliği omurga iletim hatları için idealdirler. - 2. Kolaylaştırılmış Ekleme/Çıkarma İşlevi:
ATM ve T1 gibi diğer düşük bant genişliği sağlayan teknolojilerle birlikte kolaylıkla çalışabilirler. - 3. Güvenilirlik:
SONET ve SDH ağ yönetim mekanizması ana hatta bir sorun olduğunda yüksek kapasiteli bant genişliği sağlayan bir diğer hattı çok hızlı bir şekilde anahtarlayarak iletişimin kopmasını ya da yavaşlamasını engeller. - 4. Uyumluluk:
SONET ve SDH, ATM üzerinden video yayını gibi geleceğin teknolojilerini destekleyen bir altyapıya sahiptir. - 5. ISP'ler Arası Bağlantı:
Farklı teknolojileri ve fiziksel altyapıları kullanan ISP'ler arası bağlantı için SONET ve SDH ekonomik açıdan daha uygundur. - 6. Yüksek Seviyede Eşleştirme:
Servis sağlayıcılar bu teknolojileri kullanarak müşterilerinin isteklerine daha kolay cevap verebilirler. Örneğin kiralık hat (leased line) anahtarlamaları haberleşme ağ yönetimi (TNM) denilen bir sistem üzerinden birkaç dakikada yapılabilir ve kontrol edilebilir.